ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΟΥΓΓΡΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ERVIN LASZLO ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗΣ  ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ

ΚΟΣΜΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ

Κάνουμε τώρα άλλο ένα βήμα στην εξερεύνηση του πληροφοριακά  διαμορφωμένου σύμπαντος, ένα βήμα το οποίο προχωρεί πέρα από τη συνειδητότητα που συνδέεται με έμβιους οργανισμούς. Θα μπορούσε το ίδιο το σύμπαν να διαθέτει συνειδητότητα σε κάποια μορφή ;

Ανά τους αιώνες, μύστες και οραματιστές υποστηρίζουν ότι η συνειδητότητα είναι θεμελιώδες χαρακτηριστικό του σύμπαντος. Ο Σέιντ Χοσείν Νασρ  ( Seyyed Hossein Nasr) ένας Μουσουλμάνος λόγιος και φιλόσοφος του Μεσαίωνα έγραψε : <<Η φύση της πραγματικότητας δεν είναι τίποτε άλλο από συνειδητότητα…>> Ο Σρι Αουρομπίντο συμφωνεί : << Τα πάντα είναι συνειδητότητα-στα διάφορα επίπεδα της ίδιας του της εκδήλωσης…. αυτό το σύμπαν είναι μια διαβάθμιση επιπέδων συνειδητότητας>>. Κάποιοι επιστήμονες σποραδικά συντάσσονται με τους μύστες. Ο σερ Αρθουρ Εντινγκτον (Arthur Eddington) γράφει : << Το υλικό του σύμπαντος είναι νοητικό…η πηγή και η συνθήκη της φυσικής πραγματικότητας>>.

Πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια σχεδόν ο Πλάτωνας συμβούλεψε προσοχή σε σχέση με την εξέταση τέτοιων υπέρτατων ερωτημάτων : το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιγράψουμε μια πιθανή εκδοχή. Μπορούμε να ακολουθήσουμε την συμβουλή του, αλλά να υποστηρίξουμε εύλογα ότι η πιθανότερη εκδοχή είναι πως η συνειδητότητα εκτείνεται ως την καρδιά του σύμπαντος : το κβαντικό κενό. Γνωρίζουμε ότι η αυτή θάλασσα λεπτής εικονικής ενέργειας είναι η βάση από την οποία προέρχονται τα κυματοπακέτα που βλέπουμε ως ύλη, και έχουμε λόγους να θεωρούμε ότι είναι η βάση προέλευσης της ίδιας της νόησης.

Πως μπορούμε να διαπιστώσουμε αν το κενό είναι όχι μόνο η έδρα ενός υπερπυκνού ενεργειακού πεδίου από το οποίο πηγάζουν τα κυματοπακέτα που οναμάζουμε ύλη, αλλά μια πρωτο-συνειδητότητα ή ριζική συνειδητότητα που εκτείνεται σε ολόκληρο το σύμπαν;  Δεν υπάρχει τρόπος να το αντιληφθούμε μέσα από την αισθητήρια εμπειρία. Η συνειδητότητα είναι <ιδιωτική>, δεν μπορούμε συνήθως να την παρατηρήσουμε σε κανέναν άλλο εκτός από τον εαυτό μας. Ο ισχυρισμός ότι το κενό είναι ένα πεδίο πρωτο-συνειδητότητας, αν και υποστηρίζεται από λογικούς συλλογισμούς, είναι καταδικασμένος να παραμείνει υποθετικός.

Υπάρχουν όμως ορισμένες προσεγγίσεις που μπορούμε να ακολουθήσουμε. Κατά πρώτο, ακόμη και αν είναι αδύνατο να παρατηρήσουμε άμεσα την συνειδητότητα στο κενό, θα μπορούσαμε να αποπειραθούμε ένα πείραμα. Θα μπορούσαμε να εισέλθουμε σε μια τροποποιημένη συνειδησιακή κατάσταση και να ταυτιστούμε με το κενό, το βαθύτερο και το ποιο θεμελιώδες επίπεδο της πραγματικότητας. Αν υποθέσουμε ότι το κατορθώναμε (και οι διαπροσωπικοί ψυχολόγοι μας λένε ότι στις τροποποιημένες καταστάσεις ο άνθρωπος μπορεί να ταυτιστεί με οποιοδήποτε μέρος ή πλευρά του σύμπαντος), θα βιώναμε ένα φυσικό πεδίο με διακυμάνσεις ενέργειας; Η θα βιώναμε κάτι σαν κοσμικό πεδίο συνειδητότητας;

Εχουμε επισημάνει πως όταν βιώνουμε τον εγκέφαλο κάποιου άλλου <<από έξω>>, δεν βιώνουμε τη συνειδητότητά του- στη καλύτερη περίπτωση βιώνουμε πολύπλοκα σύνολα νευρώνων που ενεργοποιούνται σε πολύπλοκες αλληλουχίες. Όταν όμως βιώνουμε τον δικό μας εγκέφαλο <<από μέσα>>, δεν βιώνουμε νευρώνες αλλά ποιοτικά χαρακτηριστικά που απαρτίζουν την ροή της συνειδητότητάς μας :σκέψεις, εικόνες, βουλήσεις, χρώματα, σχήματα και ήχους. Δεν θα ίσχυε το ίδιο όταν προβάλλουμε τον εαυτό μας σε μια <<μυστικιστική ένωση>> με το κενό.

Αυτό δεν είναι απλώς μια ευφάνταστη υπόθεση. Υπάρχουν έμμεσες και σημαντικές ενδείξεις για κάτι τέτοιο στην αιχμή της σύγχρονης έρευνας της συνειδητότητας. Ο Στάνισλαβ Γκροφ (Stanislav Grof) διαπίστωσε ότι σε βαθιά τροποποιημένες συνειδησιακές καταστάσεις, πολλοί βιώνουν μια συνειδητότητα που φαίνεται να είναι εκείνη του ιδίου σύμπαντος. Αυτή η ποιο αξιοσημείωτη από τις εμπειρίες των τροποποιημένων καταστάσεων εμφανίζεται σε άτομα που είναι αφοσιωμένα στην αναζήτηση της αντίληψης του υπέρτατου υπόβαθρου της ύπαρξης. Όταν αυτί οι αναζητητές πλησιάζουν να επιτύχουν τον στόχο τους, οι περιγραφές της υπέρτατης αρχής της ύπαρξης εμφανίζουν εντυπωσιακή ομοιότητα. Περιγράφουν κάτι που βιώνουν ως ένα απέραντο και ανεξιχνίαστο πεδίο συνειδητότητας προικισμένο με άπειρη νοημοσύνη και δημιουργική δύναμη. Το πεδίο της κοσμικής συνειδητότητας που βιώνουν είναι ένα κοσμικό κενό. Όμως παραδόξως, είναι μια ουσιώδης πληρότητα. Αν και δεν έχει τίποτα σε απτή εκδηλωμένη μορφή, εμπεριέχει όλη την ύπαρξη δυνητικά. Το κενό που βιώνουν είναι ένα πλήρες: δεν λείπει τίποτε από αυτό. Είναι η υπέρτατη πηγή της ύπαρξης, το λίκνο του είναι. Είναι γεμάτο από την δυνατότητα όλων όσων υπάρχουν. Ο φαινομενικός κόσμος είναι δημιουργία του : είναι η συνειδητοποίηση και πραγμάτωση του εγγενούς δυναμικού του.

Το ίδιο είδος εμπειρίας περιγράφεται βασικά από εκείνους που ασκούν γιόγκα και άλλες μορφές βαθύ διαλογισμού. Για παράδειγμα η ινδική βεδική παράδοση θεωρεί την συνειδητότητα όχι ως μια αναδυόμενη ιδιότητα που εμφανίζεται μέσα από υλικές δομές όπως ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα, αλλά ως ένα αχανές πεδίο που αποτελεί την πρωταρχική πραγματικότητα του σύμπαντος. Αφ΄ εαυτού, αυτό το πεδίο είναι απεριόριστο και αδιαίρετο από αντικείμενα και ατομικές εμπειρίες, αλλά μπορεί να βιωθεί από άτομα σε κατάσταση διαλογισμού όταν παραμεριστούν τα χονδροειδή στρώματα της νόησης . Κάτω από τα ποικιλόμορφα και τοπικοποιημένα χονδροειδή στρώματα της συνηθισμένης συνειδητότητας υπάρχει ένα ενοποιημένο, μη τοπικοποιημένο, λεπτό στρώμα η <καθαρή συνειδητότητα>.

Ετσι οι ενδείξεις για την ύπαρξη μιάς κοσμικής συνειδητότητας δεν είναι εντελώς έμμεσες, έχουν μια πειραματική βάση. Συνδιάζοντας τις συνέπειες του πληροφοριακά διαμορφωμένου σύμπαντος με τις μαρτυρίες για εμπειρίες τροποποιημένων συνειδησιακών καταστάσεων μπορούμε να διατυπώσουμε- ή, για την ακρίβεια, να επανα-διατυπώσουμε- το ποιο πιθανό ενδεχόμενο.

Η αρχική διατύπωση έχει γίνει πριν χιλιάδες χρόνια. Σύμφωνα με τις αρχαίες κοσμολογίες, η αδιαφοροποίητη και παν-περικλείουσα συνειδητότητα του σύμπαντος  διαχωρίζεται από την αρχέγονη ενότητά της και τοπικοποιείται με συγκεκριμένες δομές ύλης. Αυτή η ενόραση μπορεί να επαναδιατυπωθεί με βάση τα ευρήματα των ποιο πρόσφατων επιστημονικών ερευνών. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούμε ότι η πρωτο-συνειδητότητα που εμποτίζει το σύμπαν τοπικοποιείται και εκφράζεται καθώς αναδύονται σωματίδια από το κενό και εξελίσσονται σε άτομα και μόρια. Σε πλανήτες που μπορούν να συντηρήσουν ζωή, τα άτομα και τα μόρια εξελίσσονται σε κύτταρα, οργανισμούς και οικολογίες. Μέσα από αυτά η συνειδητότητα που εμποτίζει το σύμπαν εκφράζεται όλο και ποιο καθαρά. Η ανθρώπινη νόηση, που συνδέεται με τον εξελιγμένο ανθρώπινο εγκέφαλο, είναι το ύψιστον επίπεδο έκφρασης (σε αυτόν το πλανήτη) της συνειδητότητας που, προερχόμενη από το κενό, διαποτίζει το σύμπαν.

ΤΑ ΑΠΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑΣ

Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό είναι το ποιο συναρπαστικό από όλα τα μεγάλα ερωτήματα που έχουν θέσει ποτέ οι άνθρωποι

Θα μπορούσε η συνειδητότητα να επιζήσει από το φυσικό θάνατο του σώματος ;

Συνειδητότητα Πέρα από τον Εγκέφαλο

Αν θέλουμε να ρίξουμε φώς στο αιώνιο ερώτημα της επιβίωσης της συνειδητότητας, πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από τις μεθόδους παρατήρησης των φυσικών επιστημών. Δεν θα μας βοηθήσει να παρατηρήσουμε τον ανθρώπινο εγκέφαλο, γιατί αν η συνειδητότητα  συνεχίζει να υπάρχει όταν παύει η εγκεφαλική λειτουργία, δεν συνδέεται πλέον με τον εγκέφαλο. Είναι ποιο σωστό να εξετάσουμε καταστάσεις στις οποίες η συνειδητότητα δεν συνδέεται άμεσα ποια με τον εγκέφαλο. Αυτό ισχύει για τις επιθανάτιες εμπειρίες (ΕΘΕ), τις εξωσωματικές εμπειρίες (ΕΣΕ), τις εμπειρίες προηγούμενων ζωών, μερικές μορφές μυστικιστικών και θρησκευτικών εμπειριών και, ίσως τις σημαντικότερες από όλες, τις εμπειρίες μεταθανάτιας επικοινωνίας (ΜΘΕ). Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να αντεξεπέλθουν σε τέτοιες παραφυσικές εμπειρίες, που δεν ταιριάζουν στο υλιστικό πλαίσιο της επιστημονικής σκέψης. Όμως, το σύμπαν δεν είναι υλιστικό και η συνειδητότητα δεν παράγεται από της ύλη. Ούτε περιορίζεται σε αυτήν.

Εχουμε κλινικές ενδείξεις ότι η συνειδητότητα μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει παρόλο που λείπει η εγκεφαλική δραστηριότητα. Ο καρδιολόγος Πιμ βαν Λόμελ (Pim van Lommel) μελέτησε τις επιθανάτιες εμπειρίες ασθενών που επέζησαν από καρδιακή ανακοπή σε δέκα Ολλανδικά νοσοκομεία. Μερικές μέρες μετά την ανάνηψη, όταν οι ασθενείς είχαν αναρρώσει αρκετά, έκανε μια τυποποιημένη συνέντευξη στην οποία ρώτησε αν είχαν κάποια ανάμνηση από την περίοδο στην οποία είχαν χάσει τις αισθήσεις τους. Κωδικοποίησε τις εμπειρίες που περιέγραψαν οι ασθενείς με βάση ένα σταθμικό δείκτη. Διαπίστωσε ότι οι 282 από τους 344 ασθενείς δεν είχαν καμιά ανάμνηση από την περίοδο της καρδιακής ανακοπής. Οι 62 είχαν κάποιες αναμνήσεις από όσα συνέβησαν κατά το διάστημα στο οποίο ήταν κλινικά νεκροί, και από αυτούς οι 41 είχαν μια βαθιά ΕΘΕ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Μπ. Γκρέισον (B.Greyson) μελέτησε 116 ασθενείς που επέζησαν από καρδιακή ανακοπή. Δεκαοχτώ από αυτούς τους ασθενείς είχαν αναμνήσεις από την περίοδο της καρδιακής ανακοπής. Από αυτούς, επτά είχαν μια επιφανειακή εμπειρία και έντεκα βίωσαν μια βαθιά ΕΘΕ. Ο Γκρέισον έγραψε : <<Το παράξενο συμβάν να υπάρχει μια ενισχυμένη, διαυγής αντίληψη από λογικές σκέψεις σε μια περίοδο μειωμένης εγκεφαλικής αιμάτωσης δημιουργεί συγκεκριμένα και δύσκολα ερωτήματα για την τρέχουσα αντίληψη της συνειδητότητας και της σχέσης της με την εγκεφαλική λειτουργία. Οι καθαρές αισθητήριες λειτουργίες και οι πολύπλοκες αντιληπτικές διεργασίες στην διάρκεια μιάς περίοδου φαινομενικού κλινικού θανάτου θέτουν υπό αμφισβήτηση την ιδέα ότι η συνειδητότητα εντοπίζεται αποκλειστικά και μόνο στον εγκέφαλο>>.

Οι Βρετανοί επιστήμονες Σαμ Πάρνια ( Sam Ρarnia)και Πήτερ Φένγουικ ( Peter Fenwick) συμφωνούν. Τα δεδομένα, έγραψαν, δείχνουν όντως εμφανίζονται επιθανάτιες εμπειρίες κατά το διάστημα απώλειας των αισθήσεων. Αυτό είναι απρόσμενο συμπέρασμα, προσθέτουν, γιατί όταν ο εγκέφαλος δυσλειτουργεί σε τέτοιο βαθμό ώστε ο ασθενής να βρίσκεται σε βαθύ κώμα, οι εγκεφαλικές δομές, στις οποίες στηρίζεται η υποκειμενική εμπειρία και η μνήμη, πρέπει να έχουν υποστεί σοβαρές βλάβες. Ετσι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πολύπλοκες εμπειρίες, ούτε αυτές να διατηρούνται στην μνήμη.

Ο Βαν Λόμελ συμπέρανε ότι <<η συνειδητότητα της εγρήγορσης δεν είναι παρά ένα μέρος της συνολικής αδιαίρετης συνειδητότητάς μας. Υπάρχει επίσης μια διευρυμένη ή ενισχυμένη συνειδητότητα που βασίζεται σε ακατάλυτα και συνεχώς εξελισσόμενα πεδία πληροφοριών, όπου υπάρχει και είναι διαθέσιμη όλη η γνώση, η σοφία και η χωρίς όρους αγάπη>>.

Μετενσάρκωση

Όπως φαίνεται, η συνειδητότητα μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει παρά την απουσία εγκεφαλικής λειτουργίας. Σημαίνει αυτό ότι μπορεί να επανεμφανιστεί στο σώμα και τον εγκέφαλο ενός άλλου ανθρώπου ; Ας ρίξουμε μια αμερόληπτη ματιά στα σχετικά δεδομένα.

Τα φαινόμενα που υποδηλώνουν την ύπαρξη μετενσάρκωσης είναι εντυπώσεις και ιδέες τις οποίες έχουν αφηγηθεί ορισμένα άτομα για μέρη, πρόσωπα και γεγονότα που δεν έχουν και δεν θα μπορούσαν να έχουν συναντήσει στην τωρινή τους ζωή. Τέτοια φαινόμενα εμφανίζονται συστηματικά σε θεραπευτικές συνεδρίες ψυχοθεραπευτών που χρησιμοποιούν ανάλυση αναδρομής. Σε αυτή την θεραπευτική διαδικασία, ο θεραπευτής φέρνει τον ασθενή σε μια ελαφρά τροποποιημένη συνειδησιακή κατάσταση- η ύπνωση δεν είναι απαραίτητα, αφού συνήθως επαρκούν οι ασκήσεις αναπνοής, οι γρήγορες οφθαλμικές κινήσεις ή η απλή υποβολή- και τον οδηγεί από τις τωρινές εμπειρίες του στις εμπειρίες του παρελθόντος. Συχνά μπορεί να επαναφέρει τον ασθενή στα πρώτα παιδικά και βρεφικά χρόνια, ή ακόμη και στο διάστημα της γέννησης. Εμφανίζονται επίσης εμπειρίες που φαίνονται να προέρχονται από την περίοδο της κύησης.

Ένα ενδιαφέρον και εντελώς απρόσμενο, γεγονός είναι ότι οι θεραπευτές μπορούν να επαναφέρουν τους ασθενείς τους πριν από τον τοκετό και την κύηση. Υστερα από ένα διάστημα φαινομενικού σκότους και ακινησίας, εμφανίζονται άλλες εμπειρίες. Από άλλα μέρη και εποχές. Όμως οι ασθενείς δεν τις αφηγούνται με την μορφή μιάς εμπειρίας από ένα βιβλίο που διάβασαν ή μια ταινία που είδαν, αλλά τις ξαναζούν. Όπως δείχνουν τα αρχεία του Στανισλάβ Γκροφ ο ασθενής γίνεται πρόσωπο της εμπειρίας. Ακόμη και ως προς τον τόνο της φωνής, τη γλώσσα (την οποία ο ασθενής μπορεί να μην είχε μάθει ποτέ στην τωρινή του ζωή ) και, αν η εμπειρία είναι από την βρεφική ηλικία, τα ακούσια μυικά αντανακλαστικά που χαρακτηρίζουν τα βρέφη.

Ο Ιάν Στίβενσον ( Ian Stevenson ) του Πανεπιστήμιου της Νότιας Καρολίνας ερεύνησε τις εμπειρίες προηγούμενων ζωών που αφηγούνται τα παιδιά. Σε ένα διάστημα από τρείς δεκαετίες, ο Στίβενσον πήρε συνεντεύξεις από χιλιάδες παιδιά, και στην Δύση και στην Ανατολή. Διαπίστωσε ότι από την ηλικία των δύο ή τριών ετών , όταν τα παιδιά αρχίζουν να διατυπώνουν λεκτικά τις εντυπώσεις τους, και μέχρι την ηλικία των πέντε ή έξι ετών, πολλά παιδιά ταυτίζονται με άτομα που δεν έχουν δεί, ακούσει ή συναντήσει στην ως τότε ζωή τους . Για μερικές από αυτές τις αναφορές επαληθεύτηκε ότι ήταν εμπειρίες ενός ανθρώπου που ζούσε παλαιότερα, και του οποίου ο θάνατος ταιριάζει με τις εντυπώσεις που περιγράφει το παιδί. Μερικές φορές το παιδί είχε ένα εκ γενετής σημάδι που συνδεόταν με τον θάνατο του ανθρώπου με τον οποίον ταυτιζόταν, όπως ένα κοίλωμα ή έναν αποχρωματισμό στο μέρος του σώματος όπου είχε εισέλθει μια μοιραία σφαίρα ή παραμορφώσεις του χεριού ή του ποδιού που είχε τραυματιστεί ή κοπεί. Ένα παιδί στην Ινδία ο Πάρμοντ, θυμόταν λεπτομερειακά μια προηγούμενη ζωή σε ένα γειτονικό χωριό και αναγνώρισε ανθρώπους και μέρη εκεί με μεγάλη ακρίβεια και σημαντικές  λεπτομέρειες.

Η περίπτωση του Πάρμοντ δεν είναι μοναδική. Ερευνητές έχουν συγκεντρώσει ένα μεγάλο όγκο δεδομένων που αφορούν εμπειρίες προηγούμενων ζωών, αλλά δεν υπάρχει εγγύηση ότι τους δίνεται σωστή ερμηνεία. Οσοι δέχονται τις πνευματικές αντιλήψεις συνήθως θεωρούν ότι αυτές οι εμπειρίες προέρχονται από μια προηγούμενη ζωή, όμως αυτό είναι απλώς μια ερμηνεία. Η ερμηνεία που είναι ποιο συνεπής με αυτά που γνωρίζουμε για το πληροφοριακά διαμορφωμένο σύμπαν είναι ότι ο εγκέφαλός μας συντονίζεται με το ολογραφικό αρχείο ενός άλλου ανθρώπου που υπάρχει μέσα στο κενό.  Οι <<εμπειρίες από προηγούμενες ζωές>> σημαίνουν την ανάκτηση πληροφοριών μάλλον από το Ακασικό πεδίο παρά από την ενσάρκωση του πνεύματος ή της ψυχής κάποιου που έχει πεθάνει.

Αθανασία

Αν όλα όσα βιώνουμε περνούν στο πεδίο-Α, έχουμε μια πειστική εξήγηση των εμπειριών που φαίνονται να προέρχονται από προηγούμενες ζωές. Όμως υπάρχει και μια άλλη μορφή ανώμαλων εμπειριών που χρειάζεται εξήγηση : είναι η εμπειρία της επικοινωνίας με ένα άτομο που πέθανε πρόσφατα. Σε αυτήν την περίπτωση το άτομο δεν επαναβιώνει τις εμπειρίες ενός άλλου σαν να είναι δικές του, αλλά επικοινωνεί με κάποιον άλλο αφού αυτός έχει πεθάνει. Ο νεκρός δεν εμφανίζεται ως ένα σύνολο εμπειριών που μπορεί να προέρχονται από μια δική μας παλιά ύπαρξη, αλλά σαν ένα άλλο άτομο που ζεί ακόμη κατά μια έννοια, αφού μπορεί να επικοινωνεί μαζί μας.

Ας εξετάσουμε και πάλι τα σχετικά δεδομένα. Στις επιθανάτιες εμπειρίες, τις εξωσωματικές εμπειρίες, τις εμπειρίες προηγούμενων ζωών, και σε διάφορες μυστικιστικές και θρησκευτικές εμπειρίες, το άτομο που τις βιώνει φαίνεται να αντιλαμβάνεται πράγματα που δεν μεταφέρονται από τα μάτια, τα αυτιά ή άλλες σωματικές αισθήσεις. Στις επιθανάτιες εμπειρίες, ο εγκέφαλος μπορεί να είναι κλινικά νεκρός, με το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα να είναι <επίπεδο>, αλλά το άτομο να βιώνει καθαρές και έντονες εμπειρίες τις οποίες θυμάται με λεπτομέρειες όταν επιστρέφει από τις πύλες του θανάτου. Στις εξωσωματικές εμπειρίες, το άτομο <βλέπει> τα πράγματα από ένα σημείο του χώρου που είναι απομακρυσμένο από τον εγκέφαλο και το σώμα του, ενώ στις μυστικιστικές και τις θρησκευτικές εκστατικές εμπειρίες το άτομο έχει την  αίσθηση ότι εισέρχεται σε μια κατάσταση ένωσης με κάτι ή κάποιον που είναι μεγαλύτερο από τον εαυτό του και ίσως μεγαλύτερο και ανώτερο από τον φυσικό κόσμο. Αν και σε μερικές από αυτές τις εμπειρίες η συνειδητότητα του ατόμου είναι αποσπασμένη από τον φυσικό εγκέφαλο, οι εμπειρίες είναι ζωντανές και ρεαλιστικές. Εκείνοι που τις βιώνουν σπάνια αμφιβάλλουν για την γνησιότητά τους. Ομως η επικοινωνία με άτομα που έχουν πεθάνει είναι ένα άλλο είδος εμπειρία . Συνεπάγεται όχι την ενσάρκωση του πνεύματος ή της ψυχής ενός ανθρώπου στο σώμα ενός άλλου. Αλλά την συνέχεια της ύπαρξης αυτού του πνεύματος ή της ψυχής ανεξάρτητα από το σώμα. Αν αυτό είναι αλήθεια, θα έδειχνε μια μορφή αθανασίας.

Εχουμε πελλές περιπτώσεις ΜΘΕ- μεταθάνιας επικοινωνίας. Διάμεσα όπως ο Τζέιμς Βαν Πράαγκ ( James Van Prahhgh), ο Τζόν Εντουαρντ ( John Edward) και ο Τζόρτζ Αντερσον ( George Anderson) έχουν μεσολαβήσει σε επικοινωνία με χιλιάδες νεκρούς, περιγράφοντας τις εντυπώσεις που λαμβάνουν από αυτούς. Ο ερευνητής των ΕΘΕ Ρέιμοντ Μούντι (Raymond Moody) έχει συλλέξει μια μεγάλη ποικιλία <οραματικών συναντήσεων με αγαπημένα πρόσωπα που έχουν πεθάνει>.

Οι ΜΘΕ συχνά συμβαίνουν αυθόρμητα, μπορούν όμως επίσης να παραχθούν. Ο Αλαν Μπότκιν ( Allan Botkin), πτυχιούχος ψυχοθεραπευτής και επικεφαλής του Κέντρου Πένθους και Τραυματικής Απώλειας στο Λίμπερτιβίλ του Ιλινόις, και η ομάδα των συνεργατών του ισχυρίζονται ότι έχουν επιτύχει μεταθανάτια επικοινωνία σχεδόν με τρείς χιλιάδες ασθενείς. Η ΜΘΕ μπορεί να προκληθεί περίπου στο ενενήντα οχτώ τοις εκατώ των ανθρώπων που τις προσπαθούν. Συνήθως η εμπειρία επέρχεται γοργά, σχεδόν πάντα σε μια μόνο συνεδρία. Δεν περιορίζεται ούτε αλλοιώνεται από τη θλίψη του ατόμου ή την σκέψη του με τον άνθρωπο που έχει πεθάνει. Επίσης δεν έχει σημασία τι πίστευαν τα άτομα πριν βιώσουν αυτή την εμπειρία, αν είχαν βαθιά θρησκευτικά συναισθήματα ή ήταν αναγνωστικιστές  ή αμετάπειστα άθεοι.

ΜΘΕ μπορούν επίσης να συμβούν ακόμη και εάν δεν υπάρχει προσωπική σχέση με τον νεκρό – για παράδειγμα, βετεράνοι στρατιώτες που αισθάνονται θλίψη για ένα ανώνυμο στρατιώτη του νεκρού τον οποίο σκότωσαν. Και μπορούν να συμβούν χωρίς καθοδήγηση από ψυχοθεραπευτή. Πραγματικά, όπως εξηγεί ο δρ. Μπότκιν, η προσπάθεια να καθοδηγήσουμε το υποκείμενο εμποδίζει την εξέλιξη της εμπειρίας. Είναι αρκετό να προκαλέσουμε την απαραίτητη νοητική κατάσταση για να επέλθει η εμπειρία. Πρόκειται για μια ελαφριά τροποποιημένη συνειδησιακή κατάσταση, που προκαλείται μέσα από μια σειρά γρήγορων κινήσεων των ματιών. Η μέθοδος είναι γνωστή  ως <<αισθητήρια απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία>> ( sensory desensitization and reprocessing ) και παράγει μια δεικτική κατάσταση στην οποία το άτομο είναι ανοιχτό στις εντυπώσεις που εμφανίζονται στην συνειδητότητά του.

Συνήθως, η εμπειρία της μεταθανάτιας  επικοινωνίας είναι καθαρή, ζωηρή και απόλυτα πειστική. Οι θεραπευτές ασκούν στους ασθενείς τους να περιγράψουν την επικοινωνία με τον άνθρωπο που έχει πεθάνει, τους ακούν να επιμένουν ότι η επανασύνδεσή τους είναι γνήσια και βλέπουν επανειλημμένα τους ασθενείς να περνούν σχεδόν ακαριαία από μια συναισθηματική κατάσταση πένθους σε μια κατάσταση ανακούφισης και αγαλλίασης.

Η ιστορία ενός νεαρού που σκότωσε άθελά του μια τριμελή οικογένεια μπαίνοντας στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική. Ο Μάρκ δεν τραυματίστηκε στη σύγκρουση, αλλά η ζωή του άλλαξε από εκείνη τη μέρα. Ξυπνούσε κάθε πρωί νιώθοντας βαθιά θλίψη και έντονες ενοχές. Εκανε δύο απόπειρες αυτοκτονίας, είχε δύο αποτυχημένουε γάμους και κινδύνευσε να χάσει την δουλειά του. Σε αυτό το σημείο απευθύνθηκε στον Μπόσκιν για να βιώσει μια εμπειρία ΜΘΕ. Ο Μπόσκιν  περιγράφει ότι ο Μάρκ καθόταν ήρεμα, με κλειστά τα μάτια. Υστερα από μια στιγμή είπε : <<Τους βλέπω. Είναι η οικογένεια με το κοριτσάκι. Στέκονται μαζί και χαμογελάνε… Ω Θεέμου, φαίνονται ευτυχισμένοι και γαλήνιοι. Είναι πολύ ευτυχισμένοι που είναι μαζί και μου λένε ότι τους αρέσει πολύ εκεί που βρίσκονται>>. Ο Μάρκ συνέχισε : << Τους βλέπω πολύ καθαρά όλους και ιδιαίτερα το κορίτσι. Στέκεται μπροστά στην μαμά και τον μπαμπά της. Εχει κόκκινα μαλλιά, φακίδες και ένα υπέροχο χαμόγελο. Βλέπω τον μπαμπά να περπατά τριγύρω, σαν να θέλει να μου δείξει ότι μπορεί να περπατήσει. Μου έρχεται αίσθηση ότι είχε σκλήρυνση κατά πλάκας πριν πεθάνει, και τώρα είναι πολύ ευτυχισμένος που μπορεί να κινείται ελεύθερα>>. (Μια έρευνα αργότερα έδειξε ότι ο πατέρας είχε όντως σκλήρυνση κατά πλάκας όταν σκοτώθηκε). Ο Μάρκ είπε στην οικογένεια ότι λυπάται πολύ για ότι έγινε και τους άκουσε να του λένε ότι τον συγχωρούν. Αισθάνθηκε σαν να είχε φύγει ένα τεράστιο βάρος από πάνω του.

Αυτή η εμπειρία είναι μάλλον τυπική. Στις ΜΘΕ, το άτομο βλέπει τον άνθρωπο που πέθανε να είναι υγιές και ευτυχισμένο, συχνά νεότερο από όσο όταν πέθανε. Μιά <επανασύνδεση> με τον νεκρό ανακουφίζει και συχνά επιλύει τη θλίψη και το πένθος που βαραίνει το άτομο.

Είναι φανερό ότο οι ΜΘΕ έχουν σημαντική θεραπευτική αξία. Τι σημαίνουν όμως ; Μήπως είναι αυταπάτες που προκαλούνται από τη θλίψη; Ο Μπότκιν υποστηρίζει ότι δεν είναι. Δεν ταιριάζουν σε καμία από τις γνωστές κατηγορίες παραισθήσεων. Τότε όμως είναι γνήσιες ; Τα άτομα αυτά συναντούν όντως τον νεκρό για τον οποίο πενθούν ; Αυτό θα σήμαινε ότι ο νεκρός υπάρχει ακόμη με κάποιο τρόπο, ίσως σε μια άλλη διάσταση της πραγματικότητας. Κάτι τέτοιο θα ήταν γνήσια αθανασία: η επιβίωση του ατόμου – της συνειδητότητας, του πνεύματος ή της ψυχής του ατόμου – μετά το θάνατο του σώματος.

Ο Αμερικανός φιλόσοφος Κρις Μπακ (Chris Bache), ο οποίος έχει πειραματιστεί με βαθιά τροποποιημένες συνειδησιακές καταστάσεις για περισσότερα από είκοσι χρόνια, έγραψε στον συγγραφέα : 

<<Στο εσωτερικό έργο μου, όπου και εάν άγγιζα την ζωή μου ενώ βρισκόμουν σε ασυνήθιστες συνειδησιακές καταστάσεις, την έβλεπα να ανοίγει για να αποκαλύψει έναν ιστό από συλλογικά νήματα. Δεν μπορούσα να βρώ κανένα μέρος της <δικής μου> ύπαρξης που να μην ήταν μέρος του ευρύτερου ιστού της ζωής. Κα με το πέρασμα των χρόνων συνέβησαν πράγματα που έδειχναν ότι μέσα σε αυτές τις εμπειρίες συνέβησαν πράγματα που έδειχναν ότι μέσα από αυτές τις εμπειρίες γεννιέται κάτι που θα διαρκέσει πέρα από κάθε πλαίσιο αναφοράς που μπορούσα ως τώρα να φανταστώ, πέρα από την εγωική ύπαρξη, πέρα από οποιασδήποτε χωροχρονική δομή. Είδα ότι ήταν απαραίτητο να δεχτώ την ανάδυση μίας νέας και υψηλότερης μορφής ατομικότητας η οποία παράγεται από την ασταμάτητη συσσώρευση εμπειριών από το σύμπαν – συσσώρευση τόσο μέσα από πολλούς κύκλους μετενσαρκώσεων, όσο και μέσα από τη συστηματική ολοκλήρωση αχανών περιοχών διαπροσωπικής εμπειρίας σε ένα εστιακό σημείο επίγνωσης>>.

Ο Γκούσταβ Φέχνερ ( Gustav Fechner), ο πρακτικός ιδρυτής των πειραματικών μεθόδων στην ψυχολογία, κατέληξε στο ίδιο περίπου συμπέρασμα. <<Όταν κάποιος από εμάς πεθαίνει>>, έγραψε αφού είχε αναρρώσει από μια σοβαρή ασθένεια, <<είναι σαν να κλείνει ένα μάτι του κόσμου, γιατί παύουν όλες οι αντιληπτικές συνεισφορές από αυτό το συγκεκριμένο σημείο. Όμως οι αναμνήσεις και οι εννοιολογικές σχέσεις που έχουν αυτουφανθεί γύρω από τις αντιλήψεις αυτού του ανθρώπου παραμένουν μέσα στην ευρύτερη ζωή της Γής, ευδιάκριτες όπως πάντα, και σχηματίζουν νέες σχέσεις και αναπτύσσονται σε όλη τη διάρκεια του μέλλοντος, με τον ίδιο τρόπο που και τα δικά μας διακριτά αντικείμενα της σκέψης , αφού αποθηκευτούν στη μνήμη, σχηματίζουν νέες σχέσεις και συνεχίζουν να αναπτύσσονται σε όλη την διάρκεια της πεπερασμένης ζωής μας>>.

Η μύστης Αλις Μπέιλι (Alice bailey) περιέγραψε την <ευρύτερη ζωή της Γής> με τρόπο που συμφωνεί με το πληροφοριακά διαμορφωμένο σύμπαν. << Αυτή η λέξη, “ αιθέρας”, έγραψε, <είναι ένας γενικό όρος που καλύπτει τον ωκεανό των ενεργειών που είναι όλες αλληλένδετες μεταξύ τους και αποτελούν το ενιαίο συνθετικό ενεργειακό σώμα του πλανήτη μας….επομένως, το αιθερικό ή ενεργειακό σώμα κάθε ανθρώπου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του αιθερικού σώματος του ίδιου του πλανήτη>>.

Τι μπορούμε να συμπεράνουμε από όλες αυτές τις ασυνήθιστες εμπειρίες και τα δεδομένα που μας παρέχουν ;

Μερικές τελευταίες σκέψεις

Υπάρχουν πολλά που δεν κατανοούμε ακόμη από τα απώτατα όρια της ανθρώπινης συνειδητότητας, αλλά ένα πράγμα ξεχωρίζει η συνειδητότητα δεν εξαφανίζεται όταν πάψουν οι λειτουργίες του εγκεφάλου και του σώματος. Συνεχίζει να υπάρχει, μπορεί να ανακληθεί και, για ένα διάστημα τουλάχιστον, είναι δυνατή η επικοινωνία μαζί της. Φαίνεται ότι το ολογράφημα που κωδικοποιεί τις εμπειρίες μιάς ζωής διατηρεί ένα επίπεδο ολοκλήρωσης που του επιτρέπει μια μορφή αυτόνομης ύπαρξης ακόμη και αν δεν συνδέεται πιά με έναν εγκέφαλο και ένα σώμα. Φαίνεται να μπορεί να λάβει ερεθίσματα από τον εκδηλωμένο κόσμο και να ανταποκριθεί σε αυτά. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, η πανάρχαια διαισθητική πίστη σε μια αθάνατη ψυχή δεν είναι πλέον ασυμβίβαστη με αυτά που αρχίζουμε να κατανοούμε τώρα μέσα από της επιστήμη για την αληθινή φύση της πραγματικότητας.